20 zasad dla hodowców psów.

Roger Abrantes

Kod genetyczny danego organizmu zawiera opis zarówno wyglądu jak i zachowań, ale geny to nie wszystko. To środowisko w jakim żyje dana jednostka odgrywa kluczową rolę i będzie decydujące o tym, które z genów będą przeważały.

Geny odgrywają bardzo ważną rolę w przewidywaniu wyglądu i zachowań. Fenotypy (determinujące wygląd jednostki) są uzależnione, w różnym stopniu, od programu genotypów (sumy wszystkich genów) i interakcji organizmów z otoczeniem. Niektóre cechy łatwiej poddają się modyfikacji czynnikom środowiskowym, inne są mniej podatne. Dla przykładu, kolor oczu determinowany jest wyłącznie przez kod genetyczny, geny determinują również to, jak wysoki ktoś urośnie, ale odżywianie a także inne czynniki związane ze zdrowiem których jednostka doświadcza będą miały wpływ na efekt końcowy. W skrócie: środowisko samo w sobie nie może stworzyć cechy a tylko kilka cech jest wyłącznie rezultatem kodu genetycznego.

To samo dotyczy zachowania. Zachowanie jest rezultatem połączenia kodu genetycznego i efektu wpływu środowiska na daną jednostkę. Uczenie się jest przystosowaniem do środowiska. Genetyka behawioralna bada rolę genetyki w zachowaniu się zwierząt (oraz ludzi). Genetyka behawioralna jest dziedziną interdyscyplinarną, z nieodłącznym wkładem biologii, genetyki, psychologii i statystyki. Podstawowe zasady genetyczne które odnoszą się do fenotypów, odnoszą się również do zachowań, jednak zdecydowanie trudniej jest połączyć konkretne geny ze szczególnymi zachowaniami niż z cechami charakteru. Najbardziej wiarygodnymi badaniami wpływu genetyki na zachowania są te przeprowadzane na bliźniętach i pół – rodzeństwach.

W małych populacjach, takich jak hodowle z ograniczoną ilością jednostek, wkład genetyki zdaje się być wyolbrzymiony, ze względu na nie wystarczającą zmienność. Dlatego też, niezwykle istotne jest aby hodowcy przykładali ogromną wagę do rodowodów, zachowania nienaganności rejestrów, sprawdzania jednostek i starannego doboru skojarzeń.

Niepowodzenie w doborze może skutkować wysoce niepożądanymi rezultatami w kilku pokoleniach z przeciętną populacją prezentującą niechciane cechy, zarówno psychiczne jak i fizyczne.

Hodujemy zwierzęta dla wielu celów. Hodowanie to połączenie 50 % genów jednego zwierzęcia (samca) i 50 % genów innego zwierzęcia (samicy) i sprawdzenie co się wydarzy. Nie jesteśmy w stanie wybrać pojedynczych genów i ich połączyć aby uzyskać idealne zwierze, ale wiedza które cechy są dominujące a które recesywne i uważne czytanie rodowodów bardzo nam pomogą.

Poniżej znajdziecie wytyczne dla hodowców (inspirowane “20 zasadami hodowania lepszych psów” Raymonda H. Oppenheimera). Celem tych zasad jest pomoc hodowcom w dążeniach do osiągnięcia zdrowego i odpowiedniego psa w każdym aspekcie – zarówno fizycznie jak i w kwestii zachowań.

Zwierzęta, które wybierasz do hodowli dzisiaj będą miały wpływ na przyszłą populację (chyba, że nie wykorzystasz żadnego z ich potomków do rozmnażania).
Bardzo rozważnie dobieraj zwierzęta które chcesz rozmnożyć. Jeśli masz ograniczony wybór, być może będziesz musiał zaczekać na kolejne pokolenie aby była poprawa. Co do zasady, należy oczekiwać iż potomstwo będzie lepsze niż rodzice.
Prognozy statystyczne mogą nie sprawdzać się w małej próbie zwierząt (na przykład jednym miocie szczeniąt). Prognozy statystyczne sprawdzają się w odniesieniu do dużych populacji.
Rodowód jest narzędziem, dzięki któremu dowiemy się o pożądanych i niepożądanych cechach, które jednostka jest skłonna okazywać lub przenosić.
Jeśli masz dobrze określony cel waszego programu hodowlanego, który mieć powinieneś, będziesz chciał uwydatnić konkretne cechy, ale zawsze należy traktować zwierzę jako całość. Chęć uwydatnienia jednej czy dwóch cech może zagrażać stabilności i funkcjonowaniu całego organizmu.
Mimo tego że, co do zasady, duże mioty wskazują na dobre zdrowie i warunki hodowlane, ilość nie oznacza jakości. Jakość wywodzi się z dokładnego przygotowania, i cierpliwości- czekania aż odpowiednie zwierzęta do hodowli będą dostępne, oceniania tego czego już dokonaliśmy w hodowli, oraz planowania na co najmniej trzy pokolenia w przyszłość.
Wady szkieletowe są najtrudniejsze do zmiany.
Nie zawracaj sobie głowy dobrymi zwierzętami które nie potrafią się rozmnożyć. Najodpowiedniejsze są te, które są w stanie przekazać geny przetrwania następnym pokoleniom.
Kiedy już osiągnąłeś zwierzę bliskie oczekiwaniom, oszczędnie korzystaj z krzyżowania. Z każdą pożądaną cechą którą uda się osiągnąć, możesz otrzymać wiele innych niepożądanych cech które będziesz musiał wyeliminować w przyszłych pokoleniach.
Chów wsobny jest najszybszą metodą na osiągnięcie pożądanych cech. Uwidacznia „schowane” cechy które mogą być niepożądane i które chcesz wyeliminować. Jednakże, powtarzalny chów wsobny może zwiększać szanse na to, że potomstwo będzie narażone na wpływ cech recesywnych lub szkodliwych.
Po osiągnięciu zamierzonych cech, hodowla spokrewnionych zwierząt i sporadyczne krzyżówki z innymi liniami zdaje się być najbardziej rozsądnym podejściem.
Hodowla nie tworzy nic nowego, chyba że pojawią się korzystne mutacje (co dzieje się rzadko). Dostajesz to, od czego zaczynałeś. Mogło to być skrywane od pokoleń, ale tam było.
Każdy pies z miotu posiada średnio 50% wspólnych genów. Każdy miot otrzymuje przypadkowe 50% genów od samca (ojca) i 50 % genów od samicy (matki), ale nie koniecznie dokładnie te same 50 % od każdego.
Cechy dziedziczne są dziedziczone równo od obojga rodziców. Nie należy się spodziewać rozwiązania wszystkich problemów w jednym pokoleniu.
Jeśli najgorsze szczenię w waszym ostatnim miocie nie jest lepsze niż najgorszego szczenięcia w pierwszym miocie, oznacza to że nie robicie postępów.
Jeśli najlepsze szczenię w waszym ostatnim miocie nie jest lepsze od najlepszego szczenięcia z pierwszego miotu oznacza to, że nie robicie postępów.
Nie oceniaj i nie dobieraj zwierzęcia do hodowli ani po tym, co dał najlepsze, ani też po tym co dał najgorsze. Oceniaj ogólną wartość hodowlaną jednostek w miocie uśredniając największą możliwą ilość potomstwa.
Należy pamiętać, że jakość jest kombinacją solidności i funkcjonalności. Jest to nie tylko brak niepożądanych cech, ale także obecność cech pożądanych. Liczy się zwierzę jako całość.
Bądź obiektywny. Nie pozwól, aby emocje wpływały na twoje wybory.
Bądź realistą, ale dąż do doskonałości. Zawsze staraj się osiągać najlepsze. Bądź ostrożny: hodując zwierzęta dla konkretnych cech, czy to fizycznych czy związanych z behawiorem: igramy z ogniem, zmieniając genom, który dobór naturalny stworzył i testował przez wieki.

Miłego dnia.

Autor: Roger Abrantes
Tłumaczenie: Anna Pankowska